Hoppa yfir valmynd

Ný skýrsla OECD: Kröftugur vöxtur í íslensku efnahagslífi

Hagfræðingateymi OECD, Mari Kiviniemi, aðstoðarframkvæmdastjóri OECD og Benedikt Jóhannesson fjármála- og efnahagsráðherra á fundinum í dag. - myndFjármála- og efnahagsráðuneytið

Góðar horfur eru í íslensku efnahagslífi og hagvöxtur mestur á Íslandi af löndum OECD. Þetta er meðal þess sem kemur fram í nýrri skýrslu Efnahags- og framfarastofnunarinnar (OECD) um Ísland, sem birt var í dag. Skýrslur af þessu tagi eru gefnar út á tveggja ára fresti. Mari Kiviniemi, aðstoðaframkvæmdastjóri stofnunarinnar, kynnti helstu niðurstöður skýrslunnar á blaðamannafundi ásamt Benedikt Jóhannessyni, fjármála- og efnahagsráðherra. 

Þótt horfur séu góðar skapar þensla hættu á ofhitnun að mati OECD. Stofnunin telur því mikilvægt að auka aðhald í opinberum fjármálum og að peningastefnan verði viðbúin að bregðast við auknum verðbólguvæntingum.

Helstu niðurstöður skýrslunnar eru eftirfarandi:

Markverður viðsnúningur frá efnahagshruninu og mikilvægt er að varðveita þjóðhagslegan stöðugleika

  • Hagvöxtur á Íslandi er sá mesti meðal ríkja OECD en lítil, opin hagkerfi eins og Ísland eru viðkvæm fyrir breyttum aðstæðum og hagsveiflur eru því miklar.
  • Jafnvægi hefur náðst í þjóðarbúskapnum og fjármagnshöftum verið aflétt að mestu.
  • Þrátt fyrir þenslu hefur verið dregið úr aðhaldi í ríkisfjármálum.
  • Hagstæðar ytri aðstæður hafa auðveldað peningastefnunni að halda verðbólgu lágri. 
  • Gífurleg fjölgun ferðamanna, varfærin efnahagsstefna og hagstæðar ytri aðstæður hafa leitt gríðarlegan viðsnúning frá efnahagshruninu.
  • Ísland er jafnréttissinnað þjóðfélag með öflug stéttarfélög og lítinn ójöfnuð.
  • Mikil hækkun launa og eignaverðs hefur leitt kröftuga innlenda eftirspurn, sem er ekki drifin af vexti útlána. 

Sjálfbærni ferðaþjónustu

  • Mikill uppgangur í ferðaþjónustu hefur skapað ný störf, aukið skatttekjur og leitt til innflæðis gjaldeyris.
  • Ýmsir vaxtarverkir hafa komið upp samhliða aðlögun þjóðarbúsins að auknu umfangi ferðaþjónustunnar. Sérstaklega hefur húsnæðisverð hækkað mikið, enda bregst framboð treglega við aukinni eftirspurn á húsnæðismarkaði. Mikill fjöldi ferðamanna veldur þrýstingi á umhverfið og innviðir eru víða ófullnægjandi.
  • Mikill fjöldi ferðamanna hefur stuðlað að styrkingu íslensku krónunnar sem veldur útflutningsgreinum erfiðleikum.

Miklar launahækkanir hafa farið fram úr framleiðnivexti

  • Á Íslandi eru lífskjör góð, fátækt lítil og lífeyriskerfi sjálfbært.
  • Stéttarfélög eru öflug og mikill árangur hefur náðst til að vernda lægst launuðu hópana á krepputímum.
  • Engu að síður hafa verkföll ýmissa starfsstétta og miklar launahækkanir aukið verðbólguþrýsting og ógnað alþjóðlegri samkeppnishæfni, einkum á tímum minnkandi framleiðni. Að efla traust meðal aðila á vinnumarkaði og auka samhæfingu myndi gera samningaviðræður skilvirkari og hjálpa til við að viðhalda ávinningi fyrir komandi kynslóðir.

Helstu tilmæli OECD:

Efnahagsmál

  • Til að draga úr hættu á þenslu, sem myndi leiða til hertari peningastefnu, þarf að gæta aðhalds í ríkisfjármálum.
  • Draga úr skammtímasveiflum á gjaldeyrismarkaði. Nýta þjóðhagsvarúðartæki til að varna óstöðugleika vegna skammtíma fjármagnsflæðis.
  • Stofnaður verði þjóðarsjóður (e. Sovereign wealth fund). Sjóðurinn ætti að fjárfesta erlendis og úttektir að takmarkast við veruleg áföll. 

Ferðaþjónusta

  • Ferðaþjónustan veldur þrýstingi á innviði, samfélag og náttúru. Mælt er með stefnumótun þvert á ráðuneyti með aðkomu hagsmunaaðila til að stuðla að sjálfbærni. 
  • Afnema núverandi skattaívilnanir á ferðaþjónustu með því að færa hana í almennt þrep virðisaukaskatts.
  • Takmarka fjölda gesta á viðkvæmum stöðum. Taka upp þjónustu/notendagjöld til að stýra flæði fólks og álagi á umhverfið.
  • Mælt er með að nota kostnaðar-og ábatagreiningu við mat fjárfestingarkosta þar sem tekið er tillit til samfélags- og umhverfissjónarmiða.
  • Tryggja þarf samræmi í stefnumótun í samgöngum og ferðaþjónustu.
  • Bæta hagfræðilega greiningu á ferðaþjónustu með betri gögnum og rannsóknum.

Vinnumarkaður

  • Til að tryggja að traust ríki þurfa allir aðilar að taka virkan þátt í Þjóðhagsráði.
  • Stofna tæknilega nefnd til að veita áreiðanlegar og hlutlausar upplýsingar til samningsaðila.
  • Semja ætti um svigrúm til launahækkana í upphafi hverrar samningalotu og halda sig innan þess.
  • Auka þarf heimildir ríkissáttasemjara til að fresta aðgerðum á vinnumarkaði til að gefa viðsemjendum aukinn tíma og freista þess að ná samningum. 

OECD EconomicSurveys: Iceland 2017 (skýrslan er á ensku).

Umfjöllun á vef OECD um skýrsluna um Ísland fyrir árið 2017

Tags

Contact us

Tip / Query
Spam
Please answer in numerics